7-րդ դասարանի տարեվերջյան ամփոփում

7-րդ դասարանի տարեվերջյան ամփոփում 

1. Ինչ դասերից էր կազմված ավատատիրական հասարակությունը: Ներկայացրեք ավատատիրական աստիճանակարգությունը: 
2. Որոնք էին հողատիրության հիմնական ձևերը.Նշեք դրանց ընդհանրություններն ու առանձնահատկությունները: 
3. Երբ է քրիստոնեությունը հռչակվել Հայատանի պետական կրոն: ով էր գլխավորում Հայոց եկեղեցին: 301թ. Գրիգոր Լուսավորիչը
4. Գնահատեք հայ Արշակունի արքաների վարած ներքին և արտաքին քաղաքականությունը: 
5. Ներկայացրեք 5-րդ դարի ազատագրական պատերազմները:: Թվարկեք նշանավոր ճակատամարտերը: 
6. Բերեք փաստեր և հիմնավորեք, որ 6-9-րդ դարերում հայ ժողովուրդը չի կորցրել սեփական անկախ պետականությունը վերականգնելու վժռականությունը և շարունակել է ազատակգրական պայքարը նվաժողների դեմ: 

Այս հարցերին պատասխանելու համար օգտվեք Հայոց պատմություն, 7-րդ 

դասարան, էջ 6-74 

1.Ներքին և արտաքին ինչ նպաստավոր պայմաններ էին ստեղծվել բուն Հայաստանում Բագրատունյաց թագավորության և Կիլիկիայում  հայկական պետության ստեղծման համար: 

2. ներկայացրեք և բնութագրեք հայ Բագրատունի նշանավոր արքաներին: Ինչ կարևոր իրադարձություններ են տեղի ունեցել նրանց օրոք: 

3. Կիլիկյան Հայաստանի գահակալներից ով էձեզ դուր եկել. Տվեք նրա պատմական բնութագիրը: 

4.Ովքեր էին Զաքարյանները: Ներկայացրեք նրանց ստեղծած իշխանապետությունը: 

5. Ինչ հետևանքներ ունեցան մոնղոլների տիրապետությունը Հայաստանի համար: 

Այս հարցերին պատասխանելու համար օգտվեք Հայոց պատմություն , 7-րդ դասարան, էջ 75-143 

Բացատրել  հասկացությունները: 

Աթաբեկ-վրացական արքունիքում թագաժառանգի խնամակալը

Ամիրայություն-Հասատանի տարածքում ստեղծված վարչաքաղաքական միավոր արաբների ժամանակաշրջանում։

Ամիրսպասալար-Վրացական սպարապետ

Աշխարհագիր-բնակչության հաշվառում

Ավատատիրություն-հողի մասնավոր խոշոր սեփականություն

Ատրուշան-կրակապաշտ պարսիկների պաշտամունքի տեղը

Բազիլիկ-տաճարային շինության ոճ

Գանձագին-կալվածքի անվանում որը վաճառվում է

Գործակալություն-պետական վարչություն

Գունդստաբլ-սպարապետ Կիլիկիան Հայաստանում

Երդ-հարկատու գերդաստանի անվանում

Կանցլեր-արքունի քարտուղար Կիլիկիայում

Հայրենական հողեր կամ հայրենիք-հորից որդուն անցնող հող 

Մամլուք-եգիպտոսի սուլթանի ստրուկ

Շահապ-միջնադարյան քաղաքապետ

Պարգևականք -պարգևած հողերի անվանումը

Պայլություն-թագավորի առաջին խորհրդական

Սենեսկալ-արքունի պալատի կառավարիչ

Սեպուհ-իշխանական տների ժառանգների անունը

Սպասալար-հեծելազորի հրամանատար

Վարդապետարան-դպրոց

Լրացնել թվականները 

301թ. Քրիստոնեության հռչակումը որպես Հայաստանի պետական կրոն։

350-368թթ Արշակ II-ի գահակալումը

354թ․ Աշտիշատի ժողովը

363թ․ Ամոթալի պայմանագրի կնքում

370-374թթ․ Պապի գահակալումը

371թ․ Ձիրավի ճակատամարտ

405․ Հայոց այբուբենի ստեղծումը Մեսրոպ Մաշտոցի կողմից։

451թ մայիսի 26․ Ավարայրի ճակատամարտ

481-484թթ․ Վահանանց ապստամբություն

484թ․ Նվարսակի պայմանագրի կնքում

591թ․ Հայաստանի բաժանումը Բյուզանդիայի և Պարսկաստանի միչև

639թ․ Հայաստանի վերամիավորումը

640թ․ Արաբական ներխուժումների սկիզբը Հայաստան

869թ․

885թ․ օգոստոսի 26․ Աշոտ Բագրատունու գահակալումը Հայաստանում

961թ․ Անիի հռչակվելը մայրաքաղաք

1071թ․ Մանազկերտի ճակատամարտ

1187-1219թթ․ Կիլիկիայում Լևոն II-ի գահակալումը

1254թ. Աշուն․ Հայ մոնղոլական պայմանագրի կնքում։

Կիլիկյան Հայաստանը

Բագրատունյաց թագավորւթյան անկումից հետո Կիլիկիայում առաջացավ հայկական նոր պետություն, հայերը Կիլիկիայում ապրում էին վաղ ժամանակներից։ 11-րդ դարում հայերը մեծամասնություն էին կազմում Կիլիկայում որտեղ ապրում էին նաև հույներ, ասորիներ, արաբներ, հրեաներ։Օշին իշխանից սերում էին Հեթումյանների տոհմը։
Հայաստանից դուրս ստեղծված պետական կազմավորումներից ամենակեսունակը եղավ Ռուբինյան իշխանությունը։1080թ․ հայ իշխան Ռուբենը Կիլիկիայում հիմնադրեց իշխանություն։ Նրան հաջորդեց իր որդի Կոստանդինը ով գրավեց Վահկա բերդը և դարձրեց իշխանության կենտրոն։ Նա պայքարում էր բյուզանդացիների և սելջուկների դեմ։

Պատմություն ամփոփում

Անիի թագավորության տրոհումն ու անկումը
Բագրատունիներ ամփոփում
Հայաստանը և թյուրք սելջուկները
Ինքնաստուգում պատմություն

Ինքնաստուգում պատմություն

Ովքեր էին սելջուկ-թուրքերի։Երբ հայտնվեցին մեր տարածաշրջանում։Սելջուկ-թուրքերը Ալթայից Միջին Ասիա ընկած տարածքում ապրող քոչվոր թյուրքական ցեղեր էին։

2.Ինչ քայլեր ձեռնարկեց Բյուզանդիան Հայաստանում Անիի թագավորության անկումից հետո։ Բյուզանդիան շարունակում էր հայկական հողերը զավթելու երկիրը թուլացնելու քաղաքականությունը։

3.Թվարկել թյուրք-սելջուկների արշավանքները, նրանց հետեւանքները։
1047թ․ սելջուկները ներխուժեցին Հայաստան
1048թ․ ավերեցին Արծն քաղաքը
1054թ․ Տուղրիլի գլխավորությամբ կրկին արշավեցին
1071թ․ սելջուկներ հաղթեցին և բյուզանդական կայսրին գերի տարան

4.Որտեղ ե երբ տեղի ունեցավ վճռական ճակատամարտը բյուզանդացիների ե սելջուկների միջև, ինչ արդյունք ունեցավ այն։Մանազկերտի դաշտում 1071թ․ տեղի ունեցավ վճռական ճակատամարտը և գերի տարան բյուզանդական կայսրին։

5.Ինչպես զարգացան հայ-վրացական հարաբերությունները Դավիթ Շինարարի օրոք։
Դավիթ Շինարարի օրոք հայերն ու վրացիները դաշնակիցներ դարձան ընդդեմ սելջուկների։

6.Ներկայացրեք Զաքարյանների ազատագրական պայքարի արդյունքները։
Սելջուկներից ու մուսուլման այլ զավթիչներից ազատագրված հայկական հողերում Զաքարյանները ստեղծեցին իրենց իշխանապետությունը։

7.Մոնղոլական ցեղերը ում գլխավորությամբ միավորվեցին։ Ինչ տարածքներ նվաճեցին մոնղոլները։ 13-դր դարի սկզբին մոնղոլական քոչվոր ցեղերը Չինգիզ խանի գլխավորությամբ մեծ արշավանք սկսեցին։

8.Ինչպիսին էր Հայաստանի վիճակը XVդարում։Հայկական ինչ իշխանություններ կային այդ ժամանակ։ Հայաստանը սոցիալ տնտեսական ծանր վիճակում էր, դրան գումարվեց 1319թ․ ավերիչ երկրաշարժը որը հիմնահատակ ավերեց մայրաքաղաք Անին։

9.Մեկնաբանել

Չինգիզ խան-մոնղոլների առաջնորդ

Կուրմանի ճակատամարտ-մոնղոլները Կոտմանի դաշտում հայ-վրացական զորքերին ծուղակը գցեցին և հաղթանակ տարան։

Լենկ Թեմուր-Միջին Ասիայից եկավ և ասպատակեց Հայաստանը։

Գեորգի Լաշա-վրացիների արքան էր ով գլխավորում էր հայ-վրացական զորքը։

Հայաստանը և թյուրք սելջուկները

Միջին Ասիյայուն ապրում էին թյուրք խոչվոր ցեղեր, որոնք X դ․ երկրորդ կեսին իրենց առաջնորդ ընտրեցին Սելջուկին և ստեղծեցին պետություն։XI դ․ սկսեցին խոշոր արշավանքներ դեպի Փոքր Ասիյա ու Հասարտան այդ ժամանակ Բյուզանդիան չօգնեց Հայաստանին։ 1047թ․ սելջուկները երխուժեցին Հայաստան ավերեցին մի շարք քաղաքներ։1054թ․ սելջոկյան արշավանքը ղեկավարում էր Տուղրիլը այս անգամ հայերը սկսեցին ինքնապաշտպանվել, բայց Բյուզանդացիների կրած ծանր պարտությունը վճռեց նաև Հայաստանի դրտությունը․ Հայաստանը ընկավ թյուրք սելջուկների տիրապետության տակ։

Բագրատունիներ ամփոփում

Բագրատունիներ 

• Նկարագրել Բագրատունյաց թագավորության վերականգնման նախադրյալները: 

Բագրատունիների թագավորություն, միջնադարյան պետություն Հայկական լեռնաշխարհի հիմնական մասում և հարակից Կովկասյան տարածքներում, որը գոյություն է ունեցել 885-1045 (855 / 865 — 1045) թվականներին։ Հիմնադրել է հայոց իշխան Աշոտ Բագրատունին պաշտոնապես, որպես թագավորություն՝ 885 թվականին՝ Բյուզանդական կայսրությունից և Արաբական խալիֆայությունից ստանալով արքայական թագը, իսկ փաստացի, որպես թագավորություն՝ 855–865 թվականներից՝ կրելով իշխանաց իշխան տիտղոսը

• Համեմատել Աշոտ Երկաթի և Գագիկ Առաջին թագավորների գործունեությունը:

Ա.ներքին քաղաքականությունը

Բ.Արտաքին քաղաքականությունը 

Գ.Գնահատել գործունեությունը 

      3. Համեմատել և գնահատել Խոսրովանույշ և Կատրամիդե թագուհիների գործունեությունը: Մայրաքաղաքը պետության կենտորնն է, Բագարան, Երասգավորս, Կարս, Անի

      4.Ինչով է քաղաքը տարբերվում մայրաքաղաքից: Բագրատունիների ժամանակաշրջանում ինչ մայրաքաղաքներ են եղել: 

5. Լրացնել ժամանակագրությունը.  

885-1015թթ. 

885-890թթ․ Աշոտ I-ի Հայաստանի թագավոր

890-914թթ Սմբատ I-ը թագավոր

914-928թթ Աշոտ II-ը թագավոր

928-953թթ Աբասը թագավոր

953-977թթ  Աշոտ III-ը թագավոր

977-990թթ Սմբատ II Տիեզերակալ

990-1020թթ Գագիկ I-ը թագավոր

1042-1045թթ Գագիկ II-ը թագավոր

893թ․ Բյուզանդիայի հետ կքվեց պայմանագիր

921թ․Աշոտ արքան ամրացել էր Սևանա կղզում

948թ․ Կաթողիկոսական աթոռը տեղփոխվեց Կարս

961թ․ Աշոտ III մայրաքաղաքը տեղափոխեց շիրակի Անի քաղաք

908-1021թթ. Վասպուրականի թագավորություն

978-1113թթ -Լոռու թագվորություն

987-1170թթ․ Սյունիքի թագավորություն

1044թ․ Գագիկ II-ը մեկնեց Կ․ Պոլիս նրան աքսորեցին

6.Բագրատունյաց թագավորության անկման պատճաները։Գագիկ Ա-ն Հայոց տերության վերջին հզոր թագավորն էր: Նրա մահից հետո անջատողական ձգտումներն իրենց զգալ տվեցին անգամ Անիի թագավորությունում: Արքայական իշխանության համար պայքարը Գագիկ Ա-ի որդիների միջև վերաճեց զինված ընդհարման, որին միջամտեցին հարևան պետությունները:  

7. Մի քանի նախադասությամբ ամփոփել Բագրատունյաց թագավորության ժամանակաշրջանը: Բյուզանդիան ձկտում էր գրավել Հայաստանը։

Անիի թագավորության տրոհումն ու անկումը

Հայկական բոլոր թագավորությունները ենթարկվում էին Անիի թագավորությանը։ Անիի Բագրատունիների չհաջողվեց ստեղծել միասնական պետություն։ Բյուզանդիան էլ մյուս կողմից էր ուզում գրավել Հայաստանը։ Գագիկ I-ի մահից հետո Անիի թագավորության համար պայքարում էին նրա երկու որդիները՝ Սմբատն ու Գագիկը, նրաքն էլ կիսեցին Անիի թագավորությունը։Սմբատը գաղտնի կտակ գրեց իր մահվանից հետո Անին Բյուզանդիային հանձնելու մասին։Սմբատն և Աշոտ IV-մահացան անհայտ պայմաններում։ Գահ բարձրացավ Աշոտի 16 ամյա որդին Գագիկ II, ում բյուզանդացիները աքսորեցին Կիլիկիա և տիրացան հայոց գահին

Հայոց թագավորության վերականգնումը

862թ․ Աշոտ Բագրատունին ճանաչվեց հայոց իշղանաց իշխան նա համարվում էր նաև Վրաց ու Աղվանաց իշխանաց իշխան նա բանակի թիվը հասցրեց 40․000-ի իր եղբայր Աբասին նշանակեց սպարապետ, Արաբների գերիշխանությունը ձևական բնույթ էր կրում Հայաստանի անկախացմանը կողմ էր նաև Բյուզանդիան։ 885թ․ խալիֆան թագ է ուղարկում Աշոտ Բագրատունուն։ Բագարանում Աշոտ Բագրատունինբ օծվում է հայոց թագավոր (885-890)։ Նրան օծում է Գևորգ Գառնեցի կաթողիկոսը։ Հայաստանի դեռևս 855թ․ ձեռք բերած փաստացի անկախություննը միջազգային ճանաչում ստացավ միայն 30 տարի անց։

Պատմության ամփոփում

Ավարայրի ճակատամարտ
Հայ ժողովրդի պայքարը արաբական գերիշխանության դեմ
Վահանանց պատերազմը
Ինքնաստուգում պատմություն

Հայ ժողովրդի պայքարը արաբական գերիշխանության դեմ

VIII դարի սկզբին արաբները նվաճեցին Հայաստանը Վիրքը և Աղվանքը միասին անվանվեց Արմինիա որը ղեկավարում էր ոստիկանը։ Սկզբում հայ նախարաները պահպանում էին իրենց տիրույթները բայց հետո ճնշումները շատացան հայերը 703թ․ ապստամբություն սկսեցին որը գլխավորում էր Սմբատ Բագրատունին։ Ջախջախված արաբները փախուստ են դիմում և խեղդվում արաքս գետում։
Հզոր ապստամբություն է տեղի ունենում 774-775թթ․ հայ մարտիկները կռվում էին քաջաբար բայց այս բոլոր ապստամբությունները ավարտվեցին անհաջողությամբ։ Հայ ժողովուրդը շարունակում էր պայքարել արաբների դեմ։